مردم سالاری و جهانی شدن در نسل سوم دولت های رانتی نفتی

نویسندگان

احمد شکرچی

استاد دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

استقرار حکومت­های مردم سالار در سراسر جهان مدل­ها و مسیرهای متعدد و متنوعی دارد. صرف نظر از تعریف مردم سالاری و توسعه اقتصادی، رابطه­ای دوسویه بین آن ها قابل تصور است. توسعه اقتصادی اگر علتی برای مردم سالاری نباشد، حداقل یکی از پیش­شرط­های اصلی آن به شمار می­رود و از طرف دیگر، مردم سالاری خود پیش­شرطی برای توسعه اقتصادی قلمداد می­شود. کشورهای کم جمعیت ثروتمند نفتی در خاورمیانه که به دنبال اکتشاف نفت و بهره­مندی از منابع هیدروکربنی و درآمدهای سرشار آن بالاترین درآمد سرانه در سطح جهان را دارند، نه تنها از لحاظ اقتصادی توسعه نیافته­اند؛ بلکه بر اساس اغلب نظریه های موجود با کمبود یا نبود مردم سالاری روبه رو هستند. نظریۀ «دولت رانتی» عمدتاً به دنبال پاسخ این پرسش است که چرا کشورهای رانتی نفتی با فقدان یا کسری مردم سالاری مواجه هستند؟ پاسخ محوری این نظریه استقلال دولت از جامعه از یک طرف و استفاده از منابع نفت برای خرید موافقت شهروندان یا سرکوب مخالفت آنان است. نسخه­های جدید این نظریه با واردکردن دو متغیر کیفیت حکمرانی و جهانی­شدن تلاش کرده اند فرضیۀ کلاسیک آن را تعدیل کنند. در این بررسی نشان داده شده است که دو شاخص یادشده در برخی کشورهای کم جمعیت و ثروتمند رانتی تفاوت معنا داری با سایر کشورهای فقیر رانتی یا کشورهای غیررانتی در منطقۀ خاورمیانه دارد. این تفاوت، بیش از آنکه نشان دهنده تغییر در میزان و نوع توسعه سیاسی در این کشورها باشد، بیشتر روش جدیدی برای سازگارکردن توسعه­نیافتگی سیاسی با شرایط جدید بین­المللی و فرایندهای جهانی شدن است.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

ظهور دولت های مجازی در عصر جهانی شدن

در اواخر قرن بیستم و اوایل قرن بیست‌و‌یکم، جهانی شدن شرایطی ایجاد کرد که باعث پیدایش و تعمیق ضعف‌های ساختاری دولت‌ها، ناتوانی آنها در پاسخ‌گویی به مطالبات شهروندان و بحران کارآمدی دولت شده است. شکل‌گیری نهادهای بین‌المللی، سازمان‌های غیر حکومتی بین‌المللی (INGO) و جنبش‌های جدید اجتماعی باعث شد دولت‌ها نتوانند چون گذشته، فارغ از محیط خارجی تصمیم بگیرند. به-دنبال این روند، دولت‌ها ناگزیر شدند بر...

متن کامل

دولت و استعاره امانت در مردم سالاری دینی

مدعای این نوشتار آن است که استعاره امانت می تواند ظرائف دولت و قدرت در منظومه اسلامی و مردم‏سالاری دینی را نشان دهد. با امانت پنداری دولت و قدرت و استخراج وجوه شباهت ها بین امانت و امانت داری در امور مادی یا معنوی از یک سو و با قدرت و دولت و دولت مردان از سوی دیگر، سرشت قدرت و دولت در اسلام نشان داده می شود. امانت‏داری در وجه عام آن ارزش مطلق فرامکانی، فرازمانی و فرانسلی و اصل غیر قابل تعطیل و ...

متن کامل

قرآن؛ جمهوریت و مردم سالاری

نویسنده نخست تعریفى از جمهوریت ارائه مى کند آنگاه به مؤلفه هاى بنیادى و علمى آن مى پردازد. در بخش مؤلفه هاى بنیادى از عناوینى چون: توحید در ساحت اندیشهوزى، عدالت محورى، قانونمندى، آزادى اندیشه، رضایت و مقبولیت عامه بحث مى کند و دربخش مؤلفه هاى عینى و علمى محورهاى زیر را مورد بررسى قرار مى دهد: هدایت و رهبرى مستمر، جامعه دینى، وجود نهادهاى نظارتى، مشارکت سیاسى فراگیر.

متن کامل

چالش‌های دولت ملی در عصر جهانی شدن

دولت ملی نهادی نه چندان دیرپای است که نخستین نمونه­ی آن‌را می‌توان در فردای اعلامیه‌‌ی استقلال آمریکا و انقلاب فرانسه مشاهده نمود؛ انقلابی که این نهاد را بر فراز سرنیزه­ها­ی سپاهیان ناپلئون به‌تمامی جهان گسترانید. نهاد مدرنِ دولت ملی، یکی از مهم‌ترین ابزارهای تکوین و گسترش پدیده جهانی شدن بود. با این وجود، زمانی‌که پدیده جهانی شدن به‌نحو روزافزونی تقویت گردید، بی‌نیاز از حامیان پیشین خود، آنها ر...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید


عنوان ژورنال:
تحلیل اجتماعی نظم و نابرابری

جلد ۱۲، شماره ۷۰.۴، صفحات ۰-۰

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023